ประวัติ และ ความเป็นมาของ วันสารทจีน

คนจีน และ ชาวไทยเชื้อสายจีน ส่วนใหญ่ มีความเชื่อว่า "เทศกาลสารทจีน" เป็น เทศกาลทำบุญใหญ่ 1 ใน 3 ของการทำบุญใหญ่ในรอบปี ซึ่งนับตั้งแต่ วันตรุษจีน วันเช็งเม็ง วันสารทจีน และ ยังถือเป็นเทศกาลทำบุญที่สำคัญของชาวจีน ครั้งที่ 5 ของปีนั้นๆ จากเทศกาลที่สำคัญประจำปี 1 ใน 8 ก่อนที่จะถึง วันไหว้พระจันทร์ อีกด้วยนะคะ (ชาวจีนแต้จิ๋ว ในไทย ให้ความสำคัญกับ เทศกาลสารทจีน สำคัญเป็นอันดับ 2 รองจาก ตรุษจีน)

ทุกๆคนคงรู้จักวันสารทจีนกันดี แต่อาจไม่ทราบว่า มีที่มาที่ไปยังไงในฐานะ ที่ กิ๊ฟกั๊ฟฟ์ เองก็เป็นคนไทยที่มีบรรพบุรุษเป็นคนจีนเช่นกัน วันนี้เลยอยากมาเล่าเรื่องราวและประวัติของ วันสารทจีน โดยคร่าวๆให้กับคนที่ยังไม่ทราบฟังกันค่ะ

จากเรื่องเล่าสืบทอดกันมายาวนาน ผ่านกาลเวลา ทำให้ความเชื่อของวันสารทจีน มีค่อนข้างหลากหลาย และ แตกต่างกันในรายละเอียดอยู่พอสมควร กิ๊ฟกั๊ฟฟ์ ขอยกเฉพาะส่วนที่ สำคัญๆ มาเล่าให้ผู้ที่ยังไม่เคยทราบฟังคร่าวๆนะคะ

วันสารทจีน 鬼节 (กุ๋ย เจี๋ย) หรือ บางคนเรียก 中元节 (จง เหยี๋ยว เจี๋ย ) หรือ บางคนเรียกกันว่า วันปล่อยผี หรือ ภาษาอังกฤษ เรียกว่า ( Hungry Ghost Festival ) เป็นประเพณีสำคัญ ของคนไทยเชื้อสายจีน และ ชาวจีน ซึ่งทำสืบเนื่องต่อกันมาตั้งแต่โบราณกาล ถือว่า เป็นวันที่ทั้งคนไทยเชื้อสายจีน และ ชาวจีน ทำการสืบทอดประเพณี โดยจัดให้มีพิธีเซ่นไหว้ เพื่อที่จะแสดงความกตัญญู ต่อบรรพบุรุษ ซึ่งนอกเหนือจากการแสดงความกตัญญูแล้ว ยังมีเรื่องราวที่น่าสนใจ อยู่ในประเพณีนี้อีกด้วยนะคะ

เริ่มต้น สำหรับเรื่องราวของ "วันสารทจีน" ชาวจีนในยุคก่อน มีความเชื่อที่ถ่ายทอดจากครั้งอดีตที่ยาวนาน ผ่านจนมาถึงปัจจุบัน โดยความเชื่อนี้ ชาวจีนเชื่อกันว่า เทพเจ้าแห่งดินชื่อ 地官大帝 ( ตี่กวนไต่ตี่ บางตำราเรียกว่า เช็งฮือไต่ตี่ ) ซึ่งเทพเจ้าองค์นี้จะคล้ายๆกับยมบาลในความเชื่อของไทยนั่นเองค่ะ เทพเจ้าเช็งฮือไต่ตี่ ท่านจะเป็นผู้ที่ทำหน้าที่ดูแลบนโลกมนุษย์ เทพเจ้าองค์นี้ จะเป็นผู้ที่ตรวจสอบและตัดสินวิญญาณต่างๆ ที่ทำดีก็จะส่งให้ขึ้นไปสวรรค์ ส่วนวิญญาณที่ทำบาปก็จะส่งลงไปที่นรก

ภาพเทพเจ้าเช็งฮือไต่ตี่ องค์กลาง ข้อมูลภาพจาก wikipedia

ซึ่งวันสารทจีน นี้เอง เป็นวันที่ 地官大帝 เทพเจ้า เช็งฮือไต่ตี่ จะเปิดประตูนรก 開鬼門 (คุ้ยมึ้ง) และ อนุญาตให้ วิญญาณที่อยู่ในนรกออกมาท่องเที่ยวเพื่อรับของเซ่นไหว้เป็นเวลา 1 เดือน โดยคติทางความเชื่อของชาวจีน จะเริ่มนับเอา เดือน 7 (ชิดโง่ย) ของทุกปี เป็นวันเริ่มต้นที่ประตูนรกเปิด และ ประตูนรกนี้จะปิดในวันสิ้นเดือน 7 ตามปฏิทินจีน หลังจากวันสิ้นเดือน 7 วิญญาณที่ทำบาปนี้ก็จะกลับไปชดใช้กรรมในนรกเช่นเดิม ชาวไทยเชื้อสายจีนและชาวจีนที่มีความเชื่อตรงนี้ ก็จะจัดกิจกรรม ทำบุญวันสารทจีน เพื่อเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ในการเซ่นไหว้ใน เทศกาลสารทจีน จะทำการแบ่งการจัดของเซ่นไหว้ออกเป็น 3 ชุด

1. ชุดแรก จัดสำหรับไหว้เจ้าที่ มักจะไหว้กันในตอนเช้า จะมีอาหารทั้งคาวและหวาน ซึ่งขนมไหว้ส่วนใหญ่ก็จะใช้ ขนมถ้วยฟู, ขนมกุ้ยไช่ และ ขนมที่เป็นเอกลักษณ์ของ วันสารทจีน ก็จะเป็นขนมเข่ง ขนมเทียน นอกเหนือจากนั้นก็จะมีผลไม้ น้ำชา เหล้าจีน และ กระดาษเงินกระดาษทอง

2. ชุดที่สอง จัดสำหรับไหว้บรรพบุรุษ จะคล้ายกับของไหว้เจ้าที่ แต่จะเพิ่มเติมด้วย อาหาร กับข้าว ที่บรรพบุรุษชอบ

3. ชุดที่สาม จัดสำหรับไหว้วิญญาณพเนจร ซึ่งไม่มีลูกหลานกราบไหว้ ชาวจีนเรียกว่า "ไป๊ฮ๊อเฮียตี๋" (拜好兄弟) การไหว้ครั้งที่สามนี้จะทำการไหว้นอกบ้าน ส่วนของไหว้ ก็จะมีทั้งคาวและหวาน รวมถึงกระดาษเงินและกระดาษทองด้วยเช่นกันค่ะ

นอกเหนือจากเรื่องของการเซ่นไหว้ใน วันสารทจีน แล้ว ยังมีประเพณีอีกอย่าง ที่จะทำกันในช่วงระหว่าง เทศกาลสารทจีน ซึ่งจะทำโดยโรงเจ หรือ ศาลเจ้า ซึ่งชาวจีน และ คนไทยเชื้อสายจีน เรียกประเพณีนี้ว่า "ซิโกว" (施孤) หรือ "ประเพณีเทกระจาด" ซึ่งถือเป็นการทำบุญใหญ่ให้กับวิญญาณที่ไร้ญาติ วิญญาณเร่ร่อน โดยทาง โรงเจ หรือ ศาลเจ้า จะทำการแผ่ส่วนบุญกุศลให้วิญญาณเหล่านี้ ได้มารับกุศลผลบุญ อีกทั้งยังทำการแจกทานให้กับผู้ยากไร้อีกด้วยค่ะ

จบเรื่องราวของวันสารทจีน โดยคร่าวๆไปแล้ว กิ๊ฟกั๊ฟฟ์ หวังว่าเรื่องราวของวันสารทจีน ที่กิ๊ฟกั๊ฟฟ์เรียบเรียงมานี้จะเป็นประโยชน์ให้กับผู้ที่ยังไม่ทราบนะคะ หากมีอะไรที่ตกหล่นหรือไม่สมบูรณ์ แนะนำ กิ๊ฟกั๊ฟฟ์ ได้ ที่นี่ ค่ะ